Herbaciane serce Europy – Azory

Azory to nie tylko piękne widoki i bliskość natury, ale również herbata, która w dziejach wysp zajmuje szczególne miejsce. Dlatego też będąc na São Miguel, nie sposób nie zwiedzić co najmniej jednej z dwóch działających manufaktur: Cha Gorreana, która jest najstarszą fabryką herbaty w Europie lub mniejszej i bardziej kameralnej Porto Formoso. Poznaj zaskakującą historię herbaty na Azorach i zakochaj się w tych wyspach jeszcze bardziej!

Choć produkcja herbaty kojarzy się przede wszystkim z Chinami i Sri Lanką, ewentualnie Wietnamem, to również Europa może pochwalić się swoimi plantacjami. Manufaktury położone na São Miguel są nie tylko znakiem dawnych czasów, gdy Portugalia należała do kolonialnych potęg, ale również prawdopodobnie jedynymi czynnymi fabrykami herbaty na Starym Kontynencie. Historia herbaty na Azorach sięga roku 1820. Pierwsze sadzonki Camellia Sinensis pochodziły z Brazylii, z Rio de Janeiro, gdzie znajdowały się najwcześniejsze portugalskie plantacje tego krzewu. Tam natomiast pojawiły się za sprawą króla Jana VI, który otrzymawszy nasiona herbaty od chińskiego cesarza, zlecił ich uprawę w mieście, gdzie dwór królewski miał swoją siedzibę. Pełen potencjał upraw krzewów herbacianych zaczął rozwijać się dopiero po 1878 roku, kiedy Sociedade Promotora da Agricultura Micaelense podjęło się sprowadzenia na São Miguel dwóch chińskich ekspertów z Macao, którzy pokazali miejscowym, jak uprawiać i produkować herbatę. Efektem tej współpracy było wyhodowanie 4 odmian herbaty, w tym trzech czarnych i jednej zielonej. W okresie największej świetności upraw krzewów herbacianych, który przypadał na koniec XIX i początek XX wieku, na Azorach działało 14 fabryk herbaty (w tym Chá Gorreana), uprawy zajmowały 300 hektarów, a całkowita roczna produkcja wynosiła około 250 ton. Po I wojnie światowej plantacje stawały się coraz mniej rentowne, by ostatecznie całkowicie upaść. Duży udział w tym miała zmiana polityki celnej, przez którą bardziej opłacało się sprowadzać herbatę z odległych zakątków świata, w tym z Mozambiku (który jako kolonia też podlegał Portugalii), niż z Azorów. To wszystko sprawiło, że w latach 60. XX wieku na São Miguel działało tylko 5 fabryk herbaty, a do czasów współczesnych przetrwały jedynie dwie – obie udostępnione są dla zwiedzających.

Fabryka Chá Gorreana, podobnie jak położona nieopodal manufaktura Porto Formoso, ulokowana jest w regionie Ribeira Grande, w północnej części wyspy São Miguel. Założona w 1883 roku, już od 5 pokoleń nieprzerwanie dostarcza niezwykle aromatycznej i smacznej herbaty. Do dzisiaj w fabryce wykorzystuje się tradycyjne metody zbioru liści i produkcji mieszanek. Przy uprawie krzewów nie stosuje się żadnych chemicznych środków ochrony roślin, dzięki czemu całość jest w pełni organiczna. Nie byłoby to możliwe, gdyby nie sprzyjające warunki klimatyczne panujące na wyspie.

Fábrica de chá Porto Formoso położona jest zaledwie kilku kilometrów od Chá Gorreana. Z tych dwóch to właśnie ona uznawana jest za bardziej klimatyczną. Przede wszystkim jest o wiele mniejsza, a jej produkcja zaspokaja głównie lokalne i krajowe rynki. Sama fabryka Porto Formoso powstała w 1920 roku i działała aż do lat 80. XX wieku, kiedy to została opuszczona i popadła w ruinę. Ponownie otwarto ją dopiero w 1998 roku, gdy nowy właściciel podjął się rewitalizacji terenu i wznowił produkcję herbaty. Od 2001 roku obiekt został udostępniony zwiedzającym. Odwiedzając to miejsce, można podejrzeć, jak wyglądała niegdyś produkcja herbaty (wciąż stosowane są podobne metody i maszyny), skosztować świeżej przepysznej herbaty oraz popodziwiać pola uprawne ciągnące się zboczami, aż po zatoczkę. Manufaktura Porto Formoso nie tylko wytwarza herbatę, ale jednocześnie stara się kultywować herbacianą tradycję Azorów. Co roku odbywają się tam liczne eventy, których zadaniem jest przypominanie o tym, jak wielkim dziedzictwem wysp jest ten bursztynowy napar.