Iran – historia i zabytki

Jeżeli fascynuje Cię historia świata i masz świadomość, że nasza przeszłość sięga wiele tysięcy lat wstecz, wiesz też, jak znaczący wpływ na losy całego świata miało Imperium Perskie, któremu kres położył dopiero Aleksander Macedoński. To oczywiście nie był koniec Persów. Obecnie, obok Arabów, to jeden z najważniejszych ludów świata islamskiego i dominująca grupa etniczna Iranu.

Początki sięgają VIII wieku p.n.e. gdy Persowie przybyli na teren Iranu ze stepów Azji Centralnej. Jednak dopiero w roku 550 p.n.e. powstało rozległe Imperium Perskie założone przez dynastię Achemenidów (nazwa pochodzi od założyciela pierwszej perskiej dynastii – Achemenesa). Dynastia panowała do 330 roku p.n.e., a szczyt potęgi przypadał na czasy Dariusza I Wielkiego oraz Kserksesa I. To za ich czasów Iran rozciągał się od Azji Mniejszej i Egiptu aż po Indie i tym samym osiągnął największe rozmiary w historii.

Imperium Perskie pozostawiło po sobie wiele obiektów, dziś będących wspaniałymi zabytkami, tłumnie odwiedzanymi przez turystów z całego świata. Należą do nich np. zabytki Iranu wpisane na listę UNESCO – starożytne ruiny Persepolis. Achemenidzi zbudowali również wielkie zespoły pałacowe w: Pasargadach, Persepolis, Suzie i Ekbatanie.

Ostatnim władcą dynastii Achemenidów był Dariusz III pokonany przez Aleksandra Macedońskiego. W pierwszej połowie III wieku n.e. niezależność Persom przywróciła dynastia Sasanidów. W połowie VII wieku w wyniku osłabienia państwa wojnami Persowie zostali podbici przez Arabów. Na początku XVI wieku Persowie znów odzyskali niepodległość, a obecnie jest to jeden z najważniejszych ludów świata islamskiego.

Wszystko to przedstawiliśmy w ogromnym, telegraficznym skrócie, a historii Iranu została poświęcona niejedna gruba księga. Wstęp ten jednak był konieczny, by pokazać jak ważna i jak odległa jest historia Iranu oraz Persów. Starożytne zabytki na terenie Iranu wywodzą się z jego wielokulturowości wynikającej z burzliwej przeszłości.

Długa i pełna wydarzeń przeszłość Iranu oraz ciężkie warunki klimatyczne miały wpływ na powstanie wielu wynalazków i innowacji, niespotykanych nigdzie indziej pomysłów. Oto kilka z nich:

• Badgiry – to charakterystyczne konstrukcje służące jako łapacze wiatru do klimatyzowania pomieszczeń. Nawet dziś, gdy klimatyzatory są powszechne, w Iranie można spotkać Badgiry, które stanowią jeden z elementów krajobrazu miasta Jazd.

• Kanaty – to konstrukcje dostarczające wodę. Podziemne instalacje służące do nawadniania pól oraz zaopatrywania w wodę siedzib ludzkich. Kanaty dla Iranu są tym, czym wodne akwedukty dla Rzymu.

• Jachczały – charakterystyczne gliniane stożki do utrzymywania niskich temperatur na pustyni. Te prowizoryczne lodówki są na tyle efektywne, że pozwalają nawet na tworzenie lodu. Są niezwykłym wynalazkiem starożytnych Persów. Jachczał oznacza po prostu „lodową jamę”.

Wybierając się na podróż do Iranu, trzeba nastawić się na obcowanie z zupełnie inną kulturą. Wszystko jest tam odmienne od tego, co znamy w Europie, począwszy od architektury, poprzez zwyczaje, na kuchni kończąc. Trzeba zostawić uprzedzenia i stereotypy powstałe na skutek medialnego skrzywienia rzeczywistości i nastawić się na chłonięcie otaczających nowości (pochodzących sprzed setek, a nawet tysięcy lat).

Podróżując przez Iran, punktem obowiązkowym jest oczywiście Teheran, będący stolicą i największym miastem Iranu. Jest to historyczne miasto, słynące z przebogatej architektury: mnóstwo w nim meczetów, kościołów, synagog oraz świątyń. Zwiedzanie Teheranu to również poznawanie lokalnych smaków i bogactwa zapachów kuchni.

Kasahan jest kolejnym miejscem, w którym znajdują się niezwykłe zabytki Iranu. Warto zwrócić uwagę przede wszystkim na stare irańskie domy zdobione bogato oraz odwiedzić tamtejszy bazar nie tylko w celu zakupów, ale również, by wyjść na jego dach i podziwiać widok na całą okolicę.

Najpiękniejszym irańskim miastem, będącym ośrodkiem kultury i sztuki zdecydowanie jest Esfahan. Jeżeli mielibyśmy wymienić tylko jedno miejsce, które warto zobaczyć w Iranie, byłby to właśnie Esfahan, a w szczególności bazar biegnący od Meczetu Piątkowego do Pałacu Imama.

Każdy przewodnik po Iranie i jego zabytkach wskaże też miejsca takie jak: Shiraz, czyli dawną stolicę Persji, Presepolis będące ruinami starożytnego miasta; Yazd – jedno z najstarszych miast świata oraz Noush Abad słynące z systemu podziemnych tuneli.

Co jeszcze zobaczyć w Iranie dowiesz się na wyprawie z Solistami do Iranu. Poznasz również niezwykłą historię Iranu i Persji oraz żyjących tam ludzi, którzy są naprawdę wspaniali. Kultura Iranu jest tak różna od naszej, że wyprawa w tamte strony stanowi doskonałą odskocznię od europejskiej codzienności.